Professor Layton en de vijftien kaarsjes

Vandaag mag een echte Engelse gentleman vijftien kaarsjes uitblazen. Wie is that jolly good fellow? Daar kom je vanzelf achter… als je eerst deze puzzel oplost tenminste. Professor Layton weet al vijftien jaar lang de harten van elke puzzelfan te veroveren met zijn inmiddels iconische twist op het puzzelgenre.

En eigenlijk is die populariteit van Professor Layton nog wel de grootste puzzel. De enigszins sullige gentleman-professor is allesbehalve de stereotype held die we kennen uit andere games. Vooruit, dat professoren in de archeologie meer kunnen dan alleen boeken lezen had Indiana Jones al wel bewezen. Maar ‘Indie’ brak nu juist met het stereotype van de ietwat saaie academicus die Herschel Layton wel in hart en nieren belichaamt. Toch kreeg de aankondiging van Professor Layton and the New World of Steam van alle Direct-aankondigingen uit februari ruimschoots de meeste lezersaandacht op onze site. Voor de duidelijkheid: dat is dus meer dan de Tears of the Kingdom-trailer en meer dan de Mario Kart 8 DLC… voor een serie die al tien jaar in ruste was. Wat is toch de magie van die Layton?

Een nieuw soort game voor een nieuw tijdperk

Professor Layton is in veel opzichten een vreemde eend in de bijt als je het vergelijkt met ‘normale’ games. Dat komt vooral omdat het een kind van zijn tijd is. LEVEL-5 wilde na jaren van 3rd party werk met andermans series een eigen merk in de markt zetten. Het Nintendo DS-tijdperk was net aangebroken en daarmee werd ook een nieuwe markt aangeboord. Naast de traditionele gamer was daar het ‘casual’ publiek, dat niet per se tientallen uren op avontuur met Link wilde maar af en toe best voor een laagdrempelig spelletje te porren was. Tegenwoordig zit datzelfde publiek ‘gewoon’ op hun telefoon, maar de DS lanceerde precies voor de opkomst van de smartphone. Zei je DS, dan zei je in een adem Brain Training en Nintendogs. Het was dit publiek dat LEVEL-5 wilde bereiken met hun nieuwe IP.

Dus ging LEVEL-5 CEO Akihiro Hino bij zichzelf ten rade, “wat was nu nog meer zo leuk én laagdrempelig?” Hij vond het antwoord in zijn eigen jeugd, in een Japanse puzzelboekjesreeks van de psycholoog Akira Tago. In zijn jonge jaren verslond Hino deze breinbrekers en hij dacht dat het nieuwe casual publiek dit ook wel zou zien zitten. Doctor Kawashima’s Brain Training was immers ook hot and happening. Het enthousiasme van Hino en de LEVEL-5 medewerkers overtuigde meneer Tago vrij snel om in zee te gaan met ‘het game-bedrijf’, zoals de toen al 80 jaar oude Tago LEVEL-5 ongetwijfeld moet hebben genoemd in het begin. Er werd al snel gewerkt aan een digitale versie van de beste puzzels die Tago door de jaren heen had bedacht. Het succes van Brain Training was echter niet alleen opgevallen binnen de gelederen van LEVEL-5: er verschenen overal goedkope kopieën op de markt. Hoe zou de Tago-puzzelgame zich kunnen onderscheiden?

The name is Layton, Herschel Layton.

LEVEL-5 besloot om de verhaalmodus, die eigenlijk bedoeld was als kleine bonus, uit te breiden. De game zou voortaan bestaan uit gelijke delen verhaal en puzzel. Hierbij hield LEVEL-5 hun beoogde doelgroep goed in het achterhoofd. Het hoofdfiguur werd geen stoere ridder, uitverkoren tiener of girlboss, maar een charmante Britse gentleman die leefde in een geromantiseerd Europa. Een knuffelbare Sherlock Holmes waar iedereen, van gamende tiener tot verveelde huismoeder, maar wat graag een gezellig kopje thee mee zou willen drinken. Layton en zijn wereld werden ontwikkeld als uitnodigend magazine dat iedereen zo kon oppakken. Een speelbare animatiefilm met (in Japan) een celebrity stemacteur. Hiermee had LEVEL-5 goud in handen. Laytons Londen is charmant, speels en uitnodigend… zo uitnodigend dat Professor Layton and the Curious Village in binnen- en buitenland verkooprecords verbrak.

LEVEL-5 vermoedde al dat ze een hit te pakken hadden, en wisten in recordtempo (negen maanden na de release van Curious Village) een tweede deel op te leveren. Layton ging nergens heen. Ook al werden de avonturen van Layton en Luke steeds fantastischer (lees: ongeloofwaardiger), het publiek had de Layton-logica omarmd. Natúúrlijk begroet elke vreemdeling je met een puzzel, is de deurklink van de wc vervangen door… een verdraaid lastige puzzel of onderbreek je de (letterlijk) explosieve climax van het verhaal met – je raadt het al – een puzzel. In zes jaar tijd bracht LEVEL-5 zes Layton-verhalen uit, verdeeld over twee trilogieën.

Professor Layton en het einde van een tijdperk

Maar daarna werd het stil… heel stil. ‘Een echte heer weet wanneer hij te veel is’, zo zou Layton het misschien zelf zeggen. LEVEL-5 voelde aan dat de rek uit de Layton-serie was. Zelfs met Layton-logica werden de toevalligheden waarmee Professor Layton en Luke Triton keer op keer in de grootste complotten werden getrokken te groot. En Layton was nu juist speciaal omdat hij zo gewoon was. Een simpele puzzelfanaat die een helpende hand bood wanneer hem dat gevraagd werd. Niet een eenmansdienst die de concurrentie aan kon gaan met het fameuze MI6. Daarnaast was het smartphone-tijdperk aangebroken. Hoewel de games nog goed werden ontvangen door de opgebouwde schare fans, waren steeds minder ‘casuals’ bereid om €40,- per game neer te leggen. En dan moest je daar ook nog een aparte spelcomputer bij aanschaffen? Nee hoor, meer en meer mensen hielden het wel bij de gratis spelletjes van lagere kwaliteit.

En dus ging Layton met een sabbatical. Zeker tien jaar lang zouden we niets meer vernemen van de aimabele professor. LEVEL-5 verlegde hun focus naar andere titels zoals Yokai Watch en Fantasy Life. Voor normale series zou dit een doodsteek zijn, maar op de een of andere manier bleef Layton nog altijd leven onder zijn fans. Zelfs de spin-off met de dochter van onze geliefde professor, een flop van epische proporties, kon het Layton-gevoel niet smoren. Ook al was Puzzle Master Akira Tago inmiddels op 90-jarige leeftijd overleden, ook al miste het oude Layton-gevoel in Kariëlle Layton, ook al had LEVEL-5 zich teruggetrokken uit de Westerse markt… het volgende hoofdstuk voor Professor Layton leek altijd maar drie Picarats verwijderd. 9 februari 2023 was het dan inderdaad zover en werd de langverwachte comeback aangekondigd. Geen flitsende trailer of andere poespas, slechts twintig seconden van de nostalgische Layton-tune en een lachende professor. Meer heeft Layton ook niet nodig.

In 2024 wacht er ons een nieuwe wereld… een van stoom.