Is The Legend of Zelda: Ocarina of Time nog altijd een meesterwerk?

The Legend of Zelda: Ocarina of Time is 25 jaar geleden in Europa verschenen. Lang heeft het hoge ogen gegooid als ‘meesterwerk’ of ‘het beste videospel aller tijden’. Maar is dat nog altijd het geval? Ik neem je mee op een reis door de tijd. 

Voor mij is het moeilijk te beschrijven hoe de wereld van videospellen er precies uit zag in 1998. Toch ga ik een poging wagen. Het was een tijd waarin games net hun eerste stappen in 3D hadden gezet. Maar ook een tijd waarin veel spellen het 3D-concept nog nét niet helemaal durfden te omarmen. Metal Gear Solid van Hideo Kojima, die gedurfd de grenzen met film probeerde op te zoeken, hield toch veelal vast aan het top-down-perspectief. Hetzelfde geldt voor Baldur’s Gate. En zelfs als ze 3D-omgevingen durfden te omarmen, was dit veelal vanuit een lineaire opzet, zoals Crash Bandicoot 3: Warped of Resident Evil 2.

De grenzen van 3D verleggen

Er waren maar enkele ontwikkelaars ie echt de grenzen van 3D-games vooruit probeerden te stuwen. Insomniac komt naar voren, die met Spyro the Dragon in 1998 een platformer maakte vol grote 3D-werelden. Het was een van de eerste games die gebruik maakte van een techniek waardoor je ver in de diepte kon zien. Of Rare, die met Banjo-Kazooie eigenhandig het collect-a-thon-genre groot maakte. Banjo-Kazooie was zo fantastisch, dat het zelfs kon concurreren met het gelauwerde Super Mario 64. Maar onder die games was een patroon te herkennen: het waren vooral platformers, met hier en daar een shooter zoals GoldenEye of Half-Life. Allen hadden ze een bepaalde limiet, zij het in de manier waarop levels afgebakend waren of de manieren waarop jij je tegenstanders te lijf kon gaan.

Men had destijds nog niet uitgevogeld hoe je een actiespel naar 3D kon omtoveren. Hoe je het gevoel van avontuur, van het leven in een grote wereld, in drie dimensies kon ervaren. Hoe je vijanden kon verslaan met een zwaard, zonder de hele tijd in het wilde weg te slaan. Dit was misschien wel de voornaamste reden dat The Legend of Zelda: Ocarina of Time zo goed is ontvangen. Niet alleen was het een fenomenale game, het nam in één klap problemen weg waar de gehele game-industrie al een tijdje tegenaan hikte. Nintendo plaveide eigenhandig de weg voor de komende tien, twintig jaar aan games.

Voor jong en oud

Een van de meest fantastische zaken aan Ocarina of Time is hoe goed Nintendo het inspeelde op de doelgroep. Ten tijde van de Nintendo 64 begon Nintendo pas écht bekend te staan als een maker van kindvriendelijke spellen. Het was een veilige aankoop van ouders voor hun jonge kinderen. Dit blijkt uit Kokiri Forest, wat in feite een grote speeltuin is om de mechanieken van de game te leren. Of het feit dat Link nu een kameraad heeft, Navi, die je wanneer je maar wil advies kan geven. Dit is misschien ook wel de reden waarom we het avontuur starten met een jonge Link. Een Link waarvan de kans groot is dat die even oud is als het kind dat het spel speelt. Die, hoewel jong, op een groots avontuur mag gaan, en in werelden terechtkomt die hij nooit zou verwachten.

Maar tegelijkertijd worden de mensen niet vergeten die Link misschien al kennen van A Link to the Past. In misschien wel de meest briljante openingstitel-schermen van een videospel ooit, zien we een volwassen Link galopperen op Epona. Hij verslaat geen vijanden, we zien geen climactische cutscene met Ganondorf of Zelda, het is alleen hem, Epona en Hyrule Field, begeleid door rustige pianogeluiden. Alsof er een nieuwe dag begint, een nieuw avontuur. Maar het signaleert ook mysterie, iets wat jonge mensen misschien niet opvalt. Want waarom speel je als een jonge Link in het begin? Maar ook volwassenen kunnen resoneren met die jonge Link; want ook zij komen in een wereld terecht waarbij ze nagenoeg alles opnieuw moeten uitvinden.

Dat Nintendo hun spelers haarfijn kent, blijkt ook uit Breath of the Wild. Als een volwassen Link probeer je wanhopig te overleven in een wereld die zich tegen jou heeft gekeerd. Waar alles dat jij vroeger met Link in Ocarina of Time, The Wind Waker en Skyward Sword hebt meegemaakt, is weggevaagd. Er is een reden dat The Temple of Time zo prominent aan het begin van BotW is. Alles wat jij weet over Zelda, is niet meer. Het is tijd om opnieuw te beginnen. Griezelig treffend voor een spel dat alles wat we wisten over Zelda, na negentien jaar eindelijk op de schop nam.

Wat is perfectie?

Jaren geleden schreef ik een column over perfectie. Wat maakt een game perfect? Mijn conclusie was dat een game iets moet zijn dat leuk is om te beleven, waar je ultiem van kan genieten. Niet alleen jij en ik, maar de hele wereld. Dit wil ik iets nuanceren. Want dat alleen maakt The Legend of Zelda: Ocarina of Time geen meesterwerk. Net zoals dat tegenwoordig Breath of the Wild misschien iets te kort zou doen. Games die zich echt een meesterwerk willen noemen, moeten je ook zaken laten ervaren die je nooit meegemaakt hebt. Ze moeten de elementen die het genre zo goed maken, ten volste benutten en zelfs vooruit stuwen. Dit is ook de reden waarom bijvoorbeeld Stardew Valley zo fantastisch was: het nam een genre waar al jaren geen vernieuwing meer in zat, en zocht hiervoor nieuwe grenzen op.

Maar er is nog een tweede reden waarom mijn column misschien iets te kort door de bocht is (sorry Erik uit 2017). Volgens die theorie, zou een spel als Ocarina of Time 25 jaar na dato niet meer perfect zijn. Want hoe fantastisch die game ook is: je speelt anno nu toch liever iets moderners, iets wat meer gestroomlijnd is. Er is een reden dat Nintendo in 2017, na bijna twintig jaar, van de Ocarina of Time-structuur is afgestapt. Hiermee wil ik niet zeggen dat de game anno nu niet meer leuk is om te spelen – maar wel dat het na 25 jaar aan nieuwe games een klein beetje van zijn gameplay-glans verloren heeft. Een lot dat Breath of the Wild en Tears of the Kingdom op een gegeven moment ongetwijfeld ook te wachten staat.

Een waar meesterwerk

Maar het feit dat dit negentien jaar duurde, spreekt boekdelen. In een tijd waarin men nog uitvogelde hoe ze 3D in videospellen moesten verwerken, nam Nintendo een gedurfde stap vooruit. Een stap zo groots, dat Nintendo in de spellen die volgden, dit stramien vast kon houden. Een stap zo groots dat vrijwel alle andere games dit over namen. Dit oversteeg genres: een klassieker als Kingdom Hearts had er vast heel anders uitgezien zonder de Z-Targeting van Ocarina of Time. Je kunt zelfs stellen dat het gedachtegoed van Ocarina of Time, die toegankelijkheid, de wil om de wetten van videospellen te overschrijden, het fundament van de Wii en Nintendo DS vormden.

Ja, The Legend of Zelda: Ocarina of Time is nog altijd een meesterwerk. In 1998 stak het al met kop en schouders boven baanbrekende spellen als Metal Gear Solid en Half-Life uit. En nu, 25 jaar na dato, is het beter dan ooit te zien waarom. De term “beste game ooit gemaakt” vind ik spannend om in de mond te nemen, maar Ocarina of Time is misschien wel het beste voorbeeld van wat dat zou moeten zijn.