Super Mario World: na dertig jaar nog altijd een tijdloos meesterwerk

Vandaag, precies dertig jaar geleden, verscheen de Super Nintendo in Europa. Na het enorme succes van Super Mario Bros. 3 was de Mario-gekte, die half jaren tachtig begon, nu echt op zijn hoogtepunt. Mario was bij vrijwel iedereen, jong én oud, wel bekend. Zijn sterstatus deed weinig meer onder voor die van bijvoorbeeld Mickey Mouse of Michael Jackson. Hij was dan ook een onmisbaar icoon bij de promotie voor de Super Nintendo, die samen met Super Mario World lanceerde. Het is nog steeds één van mijn favoriete games aller tijden, die ik nog met regelmaat speel en waar ik met enorm veel plezier op terugkijk.

De geschiedenis herhaalde zich omdat lokalisatie in Europa wederom langer op zich liet wachten. Waar de Super Nintendo in Japan al sinds 1990 verkrijgbaar was en in Amerika een jaar later, kregen we hem in Europa pas op 11 april 1992. Vandaag is het dertig jaar geleden dat dit populaire systeem verscheen, waar velen nog steeds geweldige herinneringen aan hebben. De NES was toen nog best populair, maar vanaf begin jaren ‘90 werd 16-bit super power een vereiste! De Super Nintendo was al later dan SEGA’s Mega Drive, die vooral in Amerika en Europa behoorlijk terrein won. Tijd voor Nintendo’s inhaalslag en wie kon daarvoor zorgen?

Mario was dus weer stijlvol verlaat in Nederland, maar eigenlijk hoefden we niet eens zolang te wachten. Super Mario Bros. 3 kwam het jaar daarvoor uit en gaf al een eerste indruk van wat je kon verwachten. Fans keken enthousiast uit naar Mario’s volgende grote avontuur. Voorgaande delen waren een steeds groter kassucces, dus waren de verwachtingen rondom Super Mario World enorm hoog. Nintendo zag dit zelf ook, dus werd Super Mario World aanvankelijk bij het systeem geleverd. De Mario-gekte was nog lang niet over en werd nu direct ingezet om de Super Nintendo onmiddellijk op de kaart te zetten. Veel fans verkochten hun NES-verzameling om van dat geld de Super Nintendo te halen. Zelf vond ik dat zonde, aangezien je jouw favoriete NES-games dan niet meer kon spelen. Een nieuw tijdperk was echter begonnen voor Nintendo en velen wilden dit supersysteem zo snel mogelijk in huis halen.

Eerste kennismaking

Eigenlijk kwam ik nooit bij de lokale elektronicazaak. Als kind heb je nu eenmaal weinig met nieuwe wasmachines, stofzuigers of koelkasten. Normaal gesproken hadden ze daar geen videogames, maar toen mijn vader er een keer moest zijn werd ik verrast. Ze hadden een showmodel van de onlangs uitgebrachte Super Nintendo mét Super Mario World! De eerste keer dat ik daarop speelde was magisch, zoals dat bij de eerste drie Super Mario Bros.-games ook was! Meer kleuren, aanstekelijke muziek en zoveel knopjes op de controller! Ik kwam niet ver, maar ben nog een paar keer terug geweest naar die winkel, totdat de Super Nintendo daar een paar weken later helaas weer was verdwenen. Het enthousiasme was echter gewekt. Aanvankelijk mocht ik de Super Nintendo van mijn ouders niet halen. Wij hadden immers al een NES. Het duurde nog tot 1994 voordat ik van mijn spaargeld, samen met mijn broer, alsnog die felbegeerde Super Nintendo kon kopen. Uiteraard gingen we meteen met Super Mario World aan de slag!

Super Mario World was het eerste paradepaardje van de Super Nintendo en gaf tegelijk een goede impressie van de mogelijkheden. Het nam de opzet van Super Mario Bros. 3 en zette dit concept succesvol verder voort. De technische vooruitgang zorgde wederom voor een aantal belangrijke veranderingen, die we deels nog steeds in 2D Mario-games tegenkomen.

De evolutie van Mario’s wereld

Achteraf weten we dat de Super Nintendo nog veel mooiere graphics kan produceren, maar destijds was het een flinke stap voorwaarts. Leegte maakte plaats voor grote bergen, bossen, wolkenluchten en andere typerende landschappen. Voor- en achtergrond bewogen los van elkaar, wat meer diepte creëerde. Daarnaast waren er allerlei Mode 7-effecten toegevoegd, zoals in- en uitzoomen, een schijnwerper in het donker, rotaties en meer. Je keek je ogen uit als je eigenlijk de NES gewend was. Een goed voorteken van wat de Super Nintendo te bieden had!

Super Mario Bros. 3 introduceerde al de wereldkaarten, maar in Super Mario World werd dit meer één gehele wereld waar je doorheen liep. De landkaart veranderde naarmate je verder kwam en was daarmee een stuk gevarieerder en levendiger. Een level was niet meteen klaar omdat je het had uitgespeeld. Rood gekleurde levels hadden nog wat geheimen om te ontdekken. Anders dan bij zijn voorgangers kon je levels nu zo vaak doorspelen als je wilde. Daardoor kon je ze uitgebreid verkennen, op zoek naar geheime uitgangen, sleutels en sleutelgaten. Het opende doorgangen naar nieuwe gebieden, waarvan je vaak eerder niet kon zien dat ze er waren.

Een andere doorslaggevende vernieuwing was de save-functie. Op de NES begon ik relatief vaak met een spel terwijl ik wist dat er te weinig tijd was om het uit te spelen. Je begon altijd in level 1-1 en vooral zonder Warp Zones kon je heel wat uurtjes bezig zijn. In Super Mario World kun je jouw voortgang opslaan na ieder uitgespeeld kasteel of spookhuis. Dat verminderde de voortdurende herhaling van levels enorm en je kon doorspelen waar je gebleven was. In 2022 is het haast ondenkbaar dat zo’n belangrijke functie voorheen ontbrak, al wisten we toen niet beter. Je speelde de games toch wel. Zo tof zijn ze!

Yoshi

Super Mario World gaf een nieuwe draai aan eerdere concepten, wat het spel een eigen stijl en gezicht gaf. Dat zie je ook terug in de vijanden die je tegenkomt. Genoeg nieuwe tegenstanders, maar ook vertrouwde figuren werden vernieuwd. Zo gingen Koopa Troopa’s voor het eerst op hun achterpoten lopen, mét laarzen aan. Goomba’s waren niet langer het zwakst en konden weggegooid worden. Chargin’ Chucks, Magikoopa’s, Wigglers en Monty Moles maakten hun debuut. Veel dinosaurus-achtige monsters zoals Rex, Reznor, Dino Rhino en Blargg deden hun intrede. Het avontuur speelde zich niet voor niets af in Dinosaur Land.

Eén van de belangrijkste toevoegingen in Super Mario World was dan ook Yoshi. Shigeru Miyamoto speelde al lange tijd met het idee om Mario ergens op te laten rijden. Aanvankelijk werd gedacht aan een paard, maar dit bleek nogal complex, zeker voor op de NES. Om het haalbaarder te maken werd dit idee bewaard voor Super Mario World. Een dinosaurus was stukken origineler en er hoefden minder benen geanimeerd te worden. Een lange plakkerige tong om vijanden op te slokken werd nu een typerende en geloofwaardige toevoeging. Daarmee kreeg Yoshi zijn eigen unieke vaardigheden die bijdroegen aan Mario’s eigen krachten. Het valt te betwijfelen of met een paard hetzelfde resultaat was bereikt, al kwam dit in latere Zelda-titels dan weer prima uit de verf.

Yoshi was vrijwel meteen een geliefd personage en aanvankelijk zowat populairder dan Mario! Er volgden kort na Super Mario World meerdere spellen die daarop inspeelden. Puzzel-games als Mario & Yoshi en Yoshi’s Cookie gaven hem de titelrol, al was zijn aanwezigheid hier niet eens zo onmisbaar. Dat geldt ook voor Yoshi’s Safari, een schietspel waarin je vijanden beschoot vanaf Yoshi’s rug, met de Super Scope. Zijn unieke eigenschappen werden er nauwelijks in benut. Eén ding was echter wél overduidelijk: Yoshi was gemaakt om te blijven! Het ware vervolg, Super Mario World 2: Yoshi’s Island (1995), gaf hem zelfs de hoofdrol. Terwijl Mario als krijsende baby een bijrol vertolkte, begon voor Yoshi zijn eigen serie mét meerdere vervolgen en spin-off titels! Mario stond zelf een jaar later weer in de schijnwerpers, toen Super Mario 64 uitkwam in Japan.

Van de Mushroom World naar Dinosaur Land

Dinosaur Land is een groot gebied, opgebouwd uit zeven werelden. Deze worden bewaakt door de Koopalings, die ieder één van Yoshi’s vrienden hebben ontvoerd in een ei. Tijd om ze te redden en vervolgens de prinses terug te halen, nu ze weer door Bowser is ontvoerd. Voor wie goed zoekt zijn er ook nog twee geheime werelden te ontdekken. De werelden zijn verdeeld over meer dan 70 levels, met 96 uitgangen om het spel écht volledig uit te spelen. Dat zijn minder levels dan bij Super Mario Bros. 3, maar omdat ze vaker bezocht en verkend moeten worden, valt dit uiteindelijk nauwelijks op.

Er waren ook minder items dan in het vorige deel, al waren dat er in Super Mario Bros. 3 ook wel erg veel. De Cape-veer was nu het belangrijkste voorwerp, waarmee Mario en Luigi konden vliegen. Dit is wat lastiger onder controle te krijgen dan in het derde deel. Werkt op zich nog steeds best goed, maar is wat minder precies. De hele lijst aan meeneembare items heeft plaatsgemaakt voor slechts één voorwerp dat je bij je kunt dragen. Mogelijk was het spel anders te makkelijk geworden, samen met de save-functie én de Star Road. Toch miste ik die waslijst aan items wel een beetje, maar we hebben hem nooit meer teruggezien.

Waar eerdere Mario-games een Warp Zone hadden, heeft Super Mario World de Star Road. Je kunt je hiermee snel naar verschillende plaatsen op de kaart verplaatsen, al zijn er ook een vijftal levels om uit te spelen. In combinatie met de save-functie vond ik de achterdeur van Bowser’s kasteel zo wel erg makkelijk te bereiken. Na een week dacht ik al klaar te zijn met het spel. De moeilijkheidsgraad leek hierdoor wat onderuit gehaald te worden, al realiseerde ik mij pas later dat het spel pas echt compleet is, als je alle uitgangen had gevonden.

Daarvoor was er nóg een geheime wereld: de Special Zone. Hier zijn nog acht extra moeilijke levels te vinden, allemaal vernoemd naar destijds coole jaren ‘90-kreten. Leuk detail: wacht een poosje op deze wereldkaart en je hoort de originele Mario-muziek. Ja, deze wereld zette de moeilijkheidsgraad wel weer recht. Een beproeving, maar als je dan écht alles had ontdekt, kreeg je het ware einde: vervolg je spel en het kleurenpallet en uiterlijk sloegen volledig op hol!

Game Over! En nu?

Met het verschijnen van de Super Nintendo laaide de hele discussie pas echt op: SEGA of Nintendo? Mario of Sonic? Zonder Super Mario World had de Super Nintendo veel minder impact kunnen maken. Al meteen was duidelijk dat Nintendo weer iets heel speciaals had ontwikkeld, waar je het systeem voor moest halen. Met de aanschaf was ik zelf dan wat later, maar vanaf het eerste moment dat ik Super Mario World speelde in 1992, wist ik dat dit wederom een geweldige titel vol Nintendo-magie is. Super Mario World blijft één van de beste videogames ooit gemaakt! Daar kan geen blauwe egel tegenop, wat mij betreft!

Super Mario World of Super Mario Bros. 3? Lastige keuze, want het zijn beide tijdloze klassiekers, die een grote invloed op de ontwikkeling van videogames en de Mario-serie hebben gehad. Mijn voorkeur ligt nét wat meer bij het derde deel, maar Super Mario World staat op vrijwel dezelfde hoogte. Ook deze game heb ik talloze keren uitgespeeld én compleet gemaakt. Staat nu nog steeds garant voor uren plezier, zoals in de afgelopen dertig jaar. Hoewel het spel intussen nog maar weinig geheimen bevat voor mij, blijf ik ook deze game regelmatig spelen! Kan blind worden aanbevolen als een stukje onmisbare videogame-geschiedenis. Dertig jaar? Voor altijd een meesterwerk!