Super Mario Bros. 2: Al 35 jaar een geweldig zwart schaap

Hoe maak je een vervolg op de grootste videogame van dat moment, halverwege de jaren ‘80? Meer van hetzelfde om je publiek vast te houden of iets nieuws om je markt mee te vergroten? Voor Super Mario Bros. 2 is het uiteindelijk beide gedaan, al kreeg het spel daardoor een nogal ongewone geschiedenis. Vandaag is het precies 35 jaar geleden dat Super Mario Bros. 2 werd uitgebracht in Europa, op 28 april 1987. Voor mij nog steeds een absolute favoriet op de NES, dus een goed moment om eens terug te kijken en dit intussen nogal ondergewaardeerde vervolg wat extra waardering te geven.

Het is 1991. Een aantal weken geleden kochten wij thuis onze NES en zijn er al aardig aan verslaafd geraakt. Mijn vader komt thuis van zijn werk en heeft een leuke verrassing voor ons: Super Mario Bros 2! Helemaal dolblij natuurlijk, maar nee: we mogen hem pas ná het eten spelen. Om dat te verzekeren ligt het spel nog een uurtje bovenop de kast, zodat wij er niet bij kunnen. Dan gaat het plastic eraf, het doosje open en de cartridge in de NES! Een geweldig nieuw Mario-avontuur begint!

Het valt meteen op dat Super Mario Bros. 2 de dingen anders doet dan zijn voorganger. Grafisch zag het spel er een stuk beter en kleurrijker uit. Het was één van de mooiste NES-games van dat moment. Je springt niet op vijanden om ze te verslaan, maar gooit ze omver met geplukte knollen of andere vijanden. Er zijn vier speelbare personages, allemaal met hun eigen vaardigheden. Het spel heeft duidelijk een heel andere sfeer en toon dan Super Mario Bros, maar dat is niet erg, toch?

Zwart schaap?!

Het was even wennen, maar al snel speelde ik Super Mario Bros. 2 net zo graag als het eerste deel toen die nieuw was. Als er vrienden langs kwamen werd de game ook vaak opgestart. Ik had het idee dat alle Mario-games op de NES populair waren, zoals Super Mario Bros. eerder en Super Mario Bros. 3 later. Ik heb alleen goede herinneringen eraan, zoals toen ik hem samen met m’n vader voor het eerst uitspeelde, op de late avond. Eigenlijk moest ik allang naar bed, maar we waren nu al zo ver! Je kon Super Mario Bros. 2 slechts alleen spelen, al speelden wij om de beurt. Het spel is ook niet zo moeilijk als zijn voorganger, al was er nog genoeg uitdaging, maar verder kan ik er nauwelijks iets op aanmerken.

Videogames waren nog nieuw en spannend! Vaak had je geen idee wat je kon verwachten of meemaken. Eventuele informatie kreeg je alleen via tijdschriften, advertenties of de verpakking. Internet werd pas jaren later toegankelijk voor de meeste mensen en speelde nu nog geen enkele rol. Vervolgens was de reputatie van Super Mario Bros. 2 echter nooit meer hetzelfde.

Mario Madness

Met de eerste Super Mario Bros. (1985) had Nintendo een wereldwijd succes in handen, met een miljoenenomzet én miljoenenpubliek. Een game die de zwaar gekelderde videogame-markt weer kon laten opbloeien en daar dan ook een grote rol in speelde. Het ontketende een ware Mario-gekte. Jarenlang werd dit hét voorbeeld voor hoe je een moderne videogame maakt en andere ontwikkelaars begonnen zo hun eigen platform-games te ontwikkelen. In Japan wilden de originele makers bij Nintendo dan ook niet lang wachten met een vervolg. Het team vond voldoening in een zeer hoge moeilijkheidsgraad, om de speler het vuur na aan de schenen te leggen.

Mogelijk draafden ze daarbij wat door in hun enthousiasme. Het idee was: als je deze game kan uitspelen, dan kan een speler pas écht opscheppen over zijn prestatie. Nog geen jaar na Super Mario Bros. verscheen de Japanse versie van Super Mario Bros 2. (1986) voor het Famicom Disk System. Deze versie zette voort wat het eerste deel deed, maar onderscheidde zich daardoor nauwelijks van het origineel. Wel was het vele malen moeilijker en bevatte een aantal zeer doortrapte valkuilen, om spelers lang bezig te houden. Deze versie van Super Mario Bros. 2 bleef echter vooralsnog in Japan. Het spel werd er eveneens goed ontvangen, maar kwam in 1993 pas naar het westen, als “The Lost Levels” in Super Mario All-Stars. In Amerika en Europa werd Super Mario Bros. 2 onder dezelfde naam een heel andere game.

Fuji TV

De ontwikkeling van onze Super Mario Bros. 2 begon bij Kensuke Tanabe, die naast Shigeru Miyamoto nauw betrokken was bij het eerste deel. Waar Super Mario Bros. een horizontale platformgame was, had hij plannen voor een verticale platformgame. Tijdens de ontwikkeling van het eerste spel was dat nog vrij gecompliceerd, dus bleef het prototype hiervoor nog even liggen. Deze ideeën kwamen weer tevoorschijn toen Fuji TV Nintendo aanspoorde om een game te maken voor een evenement van de zender: Yume Kōjō 1987, het Dream Factory-festival, om hun nieuwe programma’s en producten te presenteren aan het publiek. Deze game werd Yume Kōjō: Doki Doki Panic (Dream Factory: Heart-Pounding Panic) genoemd.

Het ontwikkelteam was grotendeels hetzelfde als bij Super Mario Bros, nu onder leiding van Tanabe. Miyamoto had als producer een sterk adviserende rol. Zo raadde hij Tanabe aan om naast verticale ook horizontale levels te maken. Ook floot hij Tanabe terug als het spel te veel op een Mario-game begon te lijken, al had dat in theorie zomaar gekund. Konji Kondo componeerde de ook hier weer iconische en herkenbare muziek.

Tweemaal twee

Uiteindelijk zat Nintendo vervolgens met twee problemen. Vanuit Japan konden ze Yume Kōjō: Doki Doki Panic niet naar het westen brengen. Daar was men niet bekend met het bijhorende evenement en de rechten van de titel en personages lagen bij Fuji TV. Eerder had Nintendo of America besloten dat het onverantwoord was om het bestaande Super Mario Bros. 2 uit te brengen in het westen. De hoge moeilijkheidsgraad kon nieuwe spelers wel eens afschrikken, wat niet wenselijk was binnen een opkrabbelende videogamemarkt. Zij verzochten Nintendo of Japan om met een andere opvolger te komen. Nu kwam het juist goed uit dat Yume Kōjō: Doki Doki Panic grotendeels zoals een Mario-game was ontwikkeld. Wat in theorie kon, werd nu in de praktijk gebracht. Met niet eens zoveel veranderingen werd dit Super Mario Bros. 2 in Amerika en Europa.

Het oorspronkelijke verhaal ging over Mamu (Wart), die via een boek twee kinderen ontvoert naar een Arabische sprookjeswereld. Vervolgens gaan Imajin, Lina, Mama en Papa op reis om Poki en Piki terug te halen. In Super Mario Bros. 2 werden de vier speelbare personages veranderd in achtereenvolgens Mario, Peach, Luigi en Toad. In Super Mario Bros. 2 heeft Mario een droom, waarin hij een enorme trap beklimt, die leidt naar Subcon: een wereld die door Wart is overgenomen en daar allerlei nachtmerries verspreid. Het is aan Mario en zijn vrienden om Wart te verslaan en het land van de Subcons te redden. Er werden wat elementen veranderd en audiovisueel verbeterd. Imajin en zijn vrienden konden niet rennen, wat werd aangepast om het tempo te verhogen en de gameplay te versoepelen. Bij de overzetting van het Famicom Disk System naar de NES verloor het spel zijn save-functie. Als compensatie hoefde je niet langer alle levels met ieder personage te voltooien om het uit te spelen.

Super Mario USA

Het nieuwe Super Mario Bros. 2 werd uitstekend ontvangen met veel lof voor de graphics, muziek en herspeelbaarheid. Eerst in Amerika (1988) en vervolgens ook in Europa (1989), wat vandaag dus 35 jaar geleden is. Super Mario Bros. 2 was hier een échte Mario-game geworden, waardoor het spel ook succesvol opnieuw werd uitgebracht in Japan, als Super Mario USA. Een aantal elementen zijn kenmerken binnen de serie geworden. Mario diende al als allround personage en Luigi kreeg een hogere sprong in het Japanse vervolg. De specifieke vaardigheden werden hier echter verder bevestigd en keerden regelmatig terug, waaronder een snelle Toad en zwevende Peach. Vijanden als Bob-omb, Poki, Ninji, Birdo en Shyguy deden hun intrede en doken vaker op. De fruitautomaat vormde de basis voor minigames binnen de serie. Ook dat keerde terug, soms als een variatie of ander soortgelijk kort spelletje voor tussendoor. Super Mario Bros. 2 liet zeker zijn sporen achter binnen de serie, al blijft het spel behoorlijk anders dan alle andere.

In het westen had je er geen weet van, dat er twee games bestaan die Super Mario Bros. 2 werden genoemd. Nintendo besteedde er geen aandacht aan. De heruitgave als “The Lost Levels” had een hint kunnen zijn, maar de kritiek kwam pas toen mensen op het internet met verwijten begonnen te roepen: Super Mario Bros. 2 is geen échte Mario-game! Het was slechts een Mario-sticker op een ander spel! Waarom brachten ze de games hier niet beide uit, zoals in Japan? Verstokte fans voelden zich gepasseerd, voor de gek gehouden of een beetje bedrogen. Deze gedachte bleef hardnekkig rondspoken op websites en bombardeerde het spel al gauw tot het zwarte schaap van de serie. Overigens iets waar ik het helemaal niet mee eens ben.

Ter verdediging

Super Mario Bros. 2 blijft voor mij een favoriet op de NES, ongeacht wat iemand anders ervan zegt. Super Mario Bros. 3 wordt natuurlijk verre van geëvenaard als mijn grootste favoriet ooit. Persoonlijk vind ik Super Mario Bros. 2 leuker dan “The Lost Levels”, die vooral moeilijk is, maar niet bepaald ontspannen valt te spelen. Op zich was de keuze van Nintendo of America destijds dus best begrijpelijk, al is het soms ook tof om die stevige beproeving aan te gaan. Onze deel twee bracht tenminste iets compleet nieuws, dat geen moeilijkere herhaling was van het eerste deel. Zeker omdat Super Mario Bros. 3 later ook voort borduurde op deel één én dat veel beter deed, zie ik in Super Mario Bros. 2 een welkome variatie. Het bracht Mario voor het eerst naar meer soorten gebieden zoals woestijnen met drijfzand, grotten met zand om in te graven en gladde poolgebieden met walvissen, in zowel horizontale als verticale platform-actie.

Super Mario Bros. 2 blijft ondanks alles een plezierige game om te spelen. Door het internet en YouTube heb ik in een bepaalde periode, zoals velen, wat neergekeken op sommige games. De ‘algemeen aanvaarde mening’ sloot echter niet altijd aan op de mijne. Games zijn zoals jij ze ervaart, dus speel gewoon wat je zelf leuk vindt! Zonder al dat gemekker is het natuurlijk geen goed zwart schaap, maar wie trekt zich daar iets van aan? Zoals gezegd heb ik uitsluitend fijne herinneringen aan Super Mario Bros. 2 en weiger het een mindere game te noemen.

Door de jaren zijn we echt enorm verwend met zoveel meesterwerken binnen dezelfde serie. Super Mario Bros. 2 komt bij mij dan niet bovenaan in de lijst, maar hij hoort er wél gewoon bij! Deze komt van bijna hetzelfde team als deel één, dat met Super Mario Bros. 2 eveneens een knappe prestatie heeft neergezet, zeker voor zijn tijd! Het doet toch altijd een beetje zeer als iemand deze weer eens als onechte Mario-game beschouwt. Zo zal het waarschijnlijk voor altijd blijven, maar tegelijk is het een geweldig zwart schaap!